Corona-jaar 2020 desastreus voor deelname aan het vrijwilligerswerk

ProfielfotoMark Molenaar 02-06-2021 3257 keer bekeken 5 reacties

Nog nooit in de peilingen van het CBS deden zo weinig mensen vrijwilligerswerk als in 2020. Enerzijds begrijpelijk omdat veel niet kon en mocht, anderzijds ook zorgwekkend, want hoe gaat zich dit ontwikkelen?

De cijfers in 2020

Op hun website schrijft het Centraal Bureau voor de Statistiek: 'Het aandeel 15-plussers dat aangeeft in de vier weken voorafgaand aan het onderzoek vrijwilligerswerk te verrichten, viel in het tweede kwartaal van 2020 terug naar 16 procent. In het eerste kwartaal was dit nog 29 procent. Een dergelijke terugval is in de jaren daarvoor niet voorgekomen. Het percentage schommelde voorheen jaarlijks tussen de 30 en 31. De afname viel samen met de lockdown in het tweede kwartaal, waarbij ook verenigingen hun deuren moesten sluiten. Ondanks dat de maatregelen minder streng waren in het derde kwartaal, is het aandeel mensen dat vrijwilligerswerk deed niet wezenlijk veranderd. In het vierde kwartaal steeg het aandeel mensen dat in de vier weken voorafgaand aan het onderzoek vrijwilligerswerk heeft gedaan naar 22 procent.'

 
2020 1e kwartaal
2020 2e kwartaal
2020 3e kwartaal
2020 4e kwartaal
 
Vrijwilligerswerk (15+)
28,6% 15,6% 17,4% 22%
Bron: CBS
       


Ter vergelijk: In 2019 deed nog 46,7% van de bevolking 15+ vrijwilligerswerk.

Wat nu?

Vanuit vrijwilligerscentrales en andere leden hoort Vereniging NOV zorgwekkende geluiden. De vraag is of alle vrijwilligers die voor corona betrokken waren bij hun organisatie nog steeds daadwerkelijk beschikbaar zijn en bij opstart weer bij hun vrijwilligersorganisatie aan de slag gaan. Niet alleen oudere en kwetsbare vrijwilligers verdwijnen uit beeld, maar ook van de vrijwilligers die tijdelijk iets anders zijn gaan doen, is niet zeker dat ze terugkeren naar hun oude stek. Zeker begin 2020 waren er ook heel veel mensen die in corona aanleiding zagen om juist nu iets te gaan doen. Zij meldden zich massaal aan bij organisaties die hulp bieden aan slachtoffers.  

Duidelijk is dat het 'nieuwe' online vrijwilligerswerk niet iedereen ligt. Niet iedereen heeft een geschikte thuissituatie of de juiste digitale middelen of digitale vaardigheden, ook niet na een jaar oefenen. Daarnaast lijkt de toegenomen mantelzorg ook tijd af te snoepen van de inzet voor het vrijwilligerswerk.

Vernieuwing belangrijk

Met deze ontwikkelingen is het voor vrijwilligersorganisaties extra belangrijk om te kijken naar nieuwe vrijwilligers en nieuwe manieren van vrijwilligerswerk organiseren. In het Nationaal Jaar Vrijwillige Inzet zijn daarvoor veel middelen ontworpen! Neem vooral een kijkje op www.mensenmakennederland.nu

Wat ervaar jij?

Hoe ervaar jij vrijwilligerswerk in tijden van Corona? En wat verwacht je dat zal gebeuren als we weer teruggaan naar enigszins normaal. Schroom niet, en geef je mening hieronder. Reageren kan nadat je je aangemeld of geregistreerd hebt.

5  reacties

Mark Molenaar 04-06-21 om 10:50

Wat een mooie reactie Willem-Jan de Gast ! "In plaats van nu te versnellen lijkt het belangrijk om eerst te vertragen: tijd en ruimte maken om met elkaar in gesprek te gaan, ervaringen te delen, elkaar te steunen en bemoedigen."

Ook dank voor jullie bijdrage Marieke van der Valk en ​​​Rianne Burgers ! Goed om deze inzichten er bij te hebben.

Willem-Jan de Gast 04-06-21 om 10:34

Nog een paar aanvullingen op de reacties van Rianne en Joost:

- ten eerste blijkt uit (kleine) onderzoeken en gesprekken dat er veel (tijdelijke?) verschuiving van vrijwillige inzet heeft plaatsgevonden, vooral van formeel vrijwilligerswerk naar vrijwillig actief zijn in de eigen omgeving. Dit past bij de al langer lopende trend dat mensen zich minder aan organisaties en vast vrijwilligerswerk willen binden. De cijfers van het CBS wijzen wat mij betreft dan ook op een onderliggend patroon waarop veel bestaande organisaties nog altijd niet voldoende voorbereid zijn. In die zin is deze crisis een wake-up call om zowel met bestaande als nieuwe groepen een ander gesprek te voeren over hun behoeften, mogelijkheden en talenten op basis van bv de fruitautomaat van Lucas Meijs. En gebruik te maken van de kansen die deze tijd ook heeft opgeleverd: veel meer digitaal vrijwilligerswerk, nieuwe groepen die de waarde van vrijwillige inzet hebben ervaren, ruimte om nieuwe activiteiten en lichte vormen van vrijwillig actief zijn te ontwikkelen...

- ten tweede zien we vanuit het programma Samen Ouder Worden (www.samenouderworden.nl) dat veel organisaties bezig zijn met de 'herstart'. Vanuit begrijpelijk enthousiasme worden zodra het kan activiteiten weer opgestart en gaat het verder waar het ruim een jaar geleden is opgehouden. Maar veel mensen, met name oudere vrijwilligers, hebben allerlei vormen van verlies, eenzaamheid en rouw meegemaakt. In plaats van nu te versnellen lijkt het belangrijk om eerst te vertragen: tijd en ruimte maken om met elkaar in gesprek te gaan, ervaringen te delen, elkaar te steunen en bemoedigen. Eerst weer contact maken, dan opnieuw het 'contract' aangaan: hoe kun en wil je weer vrijwillig actief worden, wat helpt je daarbij, wat kunnen wij doen? Vanuit Samen Ouder Worden gaan we de komende maanden onderzoek doen naar het behoud van oudere vrijwilligers na deze crisis. In de herfst hopen we de eerst resultaten te kunnen delen.

Rianne Burgers 03-06-21 om 11:54

Wij merken dat juist de oudere vrijwilliger en de geleide vrijwilliger nu tussen wal en schip raken in de ouderen zorg, verpleeghuiszorg. 
Activiteiten die we voorheen deden en waarbij we veel vrijwilligers konden inzetten gaan nu starten met kleide groepjes en dan zoeken we daar vrijwilligers bij met affiniteit met de activiteit. Bij de creatieve activiteit dus graag creatieve vrijwilligers. Bij de spel activiteit graag spelletjes mensen. Enz enz. En er kunen nog maar 2 vrijwilligers per activiteit aanwezig zijn naast de twee medewerkers. Corona heeft door de lock down de afdelingen waar mensne met dementie wonen laten ervaren dat minder mensne op de afdeling minder prikkels en meer rust geeft aan bewoners. Dus ook hier willen zij minder vrijwilligers in gaan zetten. Ik heb dus op deze manier zo een groep vrijwilligers die graag iets willen doen maar geen taak meer hebben. Wij gaan hier een tijdelijke ontmoetings activiteit voor organiseren zodat we wat ruimte krijgen om voor deze mensen nieuwe passende taken te vinden en ondertussen raken zij niet hun netwerk kwijt. 

Vrijwilligers maken nu bij de herstart de keuze om te stoppen, zij hadden misschien voor Cororna zo hun twijfels over het door gaan of niet. Door de lock down is de verbinding los gelaten en hierdoor kunnen zij nu dit besluit beter nemen. 

Er is dus veel aan het veranderen en of we mensne zonder taak zelf kunnen herplaatsen of dat er een passende taak is bij een collega organisatie gaan wij ervaren. In Apeldoorn werken we samen met de corodinatoren vrijwillige inzet zodat we hier in samen werken. 

Ik ben bang dat we straks vooral mensen tussen de 18 en 70 jaar zoeken die vitaal en zelfstandig zich kunnen inzetten. Dit is de groep die ook actief is op de arbeidsmarkt en heben minder tijd beschikbaar. 

 

Rianne

 

Joost van Alkemade 03-06-21 om 10:29

Beste Marieke, 
In het recente NOV netwerkoverleg van organisaties op het gebied van welzijn, dienstverlenign en zorg is gesproken over het verlies van vrijwilligers covid, werving of vasthouden  van nieuwe vrijwilligers en over het weer opstarten. Dit waren de inzichten: 
- enerzijds organisaties met 10-20% vertrek van m.n. de oudere vrijwilligers
- anderzijds organisaties met 20-45% groei van vrijwilligers; organisaties in dienst- en hulpverlening, maatje en/of korte klussen. 
- Vaccinatie van vooral oudere migranten in Nederland loopt sterk achter t.o.v. de andere vergelijkbare leeftijdsgroep. Daardoor veel langer onzekerheid en verminderde deelname en vrijwillige inzet vanuit deze groep. 
- medewerkersvrijwilligerswerk vanuit het bedrijfsleven is voor 3/4 stilgelegd. Bedrijven willen geen risico lopen met hun medewerkers. 
- Vrijwilligers in verzorgingshuizen haken af als 'hun bewoners' waar zij al lange tijd voor kwamen overleden zijn.
- Veel ouderen hebben nog angst of onzekerheid gezien hun eigen kwetsbaarheid om opnieuw volledig actief te zijn.
- Resto van Harte organiseert als voorbeeld daartoe proefbijeenkomsten met het  (her)inwerken van de vrijwilligers in hoe zij alles veilig en in omgang met alle regels en afstand kunnen doen. 
- Veel organisaties behouden ook de digitale activiteiten die ze tijdens de Covid-periode als alternatief hebben ontwikkeld en uitgevoerd. Worden meer hybride in fysieke ontmoeting en digitaal.
- Extra inzet op het behoud, maar ook de werving van nieuwe vrijwilligers. 
- Grote behoefte en wens aan update van de eigen digitale systemen in het organiseren van de vrijwilligers  die niet meer actueel zijn en adequaat. 


Signalering t.a.v. de deelnemers, gebruikers, doelgroepen
Veel mensen hebben in het afgelopen jaar in isolement geleefd. Of verlieservaringen opgedaan in brede zin van zowel naasten als ook van eigen zingeving of levensplezier. Er komen bij ouderen eerdere en andere vergelijkbare ervaringen naar boven die zich daartoe verhouden en waarin behoefte is aan gesprek.   

De WBTR speelt pas de laatste maanden en dan vooral bij de besturen. De stapeling van telkens nieuwe wetten en regels voor de vrijwillige besturen helpt niet mee voor de aantrekkelijkheid en taaklast van deze taak. Er is veel ongenoegen, maar of bestuursleden vanwege de wet ook stoppen wordt nog niet herkent. 

Over wat 'echt'vrijwilligerswerk is kunnen we in perspectief verschillen. Heel veel vrijwilligerswerk vindt juist een steviger basis door de combinatie van een beroepsmatige kracht, direct of op de achtergrond. Combinaties waarbij de vrijwilligers zowel uitvoerend als ook gepalend en richtinggevend zijn. Ook dat zou ik 'echt ' vrijwilligerswerk  willen noemen. 

Zijn er meer ervaringen in het weer opstarten van je vrijwilligers. En wat zou NOV op dit punt kunnen betekeken. Ik hoor het graag. 

Joost 

 

 

 

 

Marieke van der Valk 02-06-21 om 21:22

Tja, als voor alle inzet bij test en vaccinatiestraten de vrijwilligers worden afgewezen en diezelfde mensen dat alleen mogen doen als ze ruim 10 euro per uur accepteren.... dan telt diezelfde inzet nu dus niet als vrijwilligerswerk.

Bestuurlijk is de WBTR misschien wel meer een bottleneck geweest dan Corona. Kwam in ieder geval op het foute moment, die enorme hoeveelheid verplichte "zet het op papier". 

Maar ik denk aan de ene kant dat we gewoon weer vrijwilligers krijgen, alleen andere vrijwilligers. Mensen die het meer voor zichzelf dan voor een ander willen organiseren. Aan de andere kant is het echte vrijwilligerswerk al bijna uitgestorven, kijk naar de eigen leden van de NOV. Hoeveel van die organisaties draaien voor meer dan 95% op vrijwilligers (onbetaalde krachten dus)?

Partners:     Movisie

Cookie-instellingen