Op allerlei plekken in Nederland zijn activiteiten gestart om de mensen van Oekraïne te steunen. Overal zijn vrijwilligers actief om deze mensen te helpen en de behoefte om hen te steunen is enorm en soms ook overweldigend. Er zijn diverse manieren om te helpen, zowel lokaal als landelijk.
Hier vind je antwoorden op een aantal veelgestelde vragen, informatie die handig is om te weten en verwijzing naar een aantal mogelijkheden om vorm aan te geven aan jouw steun aan de mensen van Oekraïne. Staat je vraag, tip of idee er niet bij? Plaats deze dan op het Open Forum (wel even inloggen).
Veelgestelde vragen
Hoe houden we de vrijwillige energie vast?
Het kan voorkomen dat het aanbod aan vrijwilligers de vraag overstijgt. Blijf dan toch in contact met de vrijwilligers en kijk eventueel of zij zich voor een ander goed doel willen inzetten.
Hoe kunnen we vraag en aanbod zo goed mogelijk met elkaar koppelen?
Kijk of je reeds bestaande digitale platforms kunt inzetten om het matchen van vraag en aanbod te vergemakkelijken. Denk bijvoorbeeld aan een platform als NLvoorElkaar, Deedmob of NLcares.
Hoe houden we zo goed mogelijk overzicht over de hulpacties?
Zorg voor afstemming tussen belangrijke lokale partners. Verdeling van taken, coördinatie/regie vastleggen, wat is nodig, wie doet wat. Met vastlegging in plan van aanpak. Verdeel deze samenwerking naar thema's zoals: onderwijs, financiën, organisatie, inzet vrijwilligers, huisvesting en zorg.
Lokale en regionale samenwerking
Wil je meehelpen in de opvang van de Oekraïners in jouw gemeente, bij deze een paar tips:
- Kijk wie de regie heeft in de samenwerking. Is dat de gemeente, de veiligheidsregio of de lokale vrijwilligerscentrale?
- Vraag na welke behoefte er precies is. Wat is de vraag? Bijvoorbeeld kleding, eten, schoolspullen of juist bedden en matrassen.
- Zoek n.a.v. deze vraag naar lokale organisaties die al ervaring hebben met verzamelen en sorteren van kleding, zoals de kringloopwinkel. Of bij inzamelen van voedsel bijvoorbeeld de Voedselbank.
- Ga met alle meewerkende organisaties om tafel om duidelijke afspraken te maken over wie wat doet wanneer. Stel een draaiboek op en benader de uitvoering volgens principes van projectmanagement.
- Maak voordat je vrijwilligers gaat werven vooraf een beschrijving van mogelijke vrijwilligersfuncties of taken en maak bijvoorbeeld duidelijk onderscheid tussen coördinerende, organiserende en uitvoerende taken en werkzaamheden. Denk aan bijvoorbeeld coördinatoren, begeleiders, mensen die de logistiek of registratie regelen, maar ook maaltijdmakers, tolken, activiteitenbegeleiders of kledingsorteerders. Er is vaak meer aanbod bij grote crisismomenten dan vraag. Denk na over behoud van de vrijwillige energie door in contact te blijven en zoveel mogelijk klussen en activiteiten te bedenken.
- Vaak is geld de beste hulp. Hulporganisaties zorgen dan dat de benodigde spullen op de juiste plek komen. Lokale hulp kan dus ook bestaan uit het organiseren van een benefietevenement, een sponsorloop of een statiegeldinzameling.
- Sluit aan bij bestaande acties van gerenommeerde hulporganisaties, zoals bijvoorbeeld het Rode Kruis en Vluchtelingenwerk Nederland of RefugeeHelp.
Wil je meer informatie over het organiseren van het vrijwilligerswerk? Kijk dan eens naar:
Inzet als bedrijf
Wil je als bedrijf iets doen voor Oekraïne, kijk dan ook eens bij de adviezen van andere bedrijven die door het programma Good Busy van NOV zijn verzameld.
Verzekeringen voor vrijwilligers en voor Oekraïners
Vrijwilligers zijn verzekerd via hun gemeenten. Daarbij maakt het geen verschil of ze er wonen of werken. In beide gevallen zijn ze verzekerd. Oekraïners (als vrijwilligers) zijn hierbij inbegrepen. Check wel de polisvoorwaarden en laat vrijwilligers weten waarvoor ze zijn verzekerd.
De aansprakelijkheidsverzekering wordt door Centraal Beheer (de verzekeraar van veel gemeenten met vrijwilligersverzekeringen) nog voorzien van een uitbreidingsclausule waardoor ook Oekraïners tegen de gevolgen van aansprakelijkheid zijn verzekerd.
Meer info: bekijk op VNG.nl de PDF over de vrijwilligersverzekering of de pagina Verzekeringen op ons Platform onder het Thema Wetten & Regels.
Risico-inventarisatie en evaluatie (ri&e)
Een ri&e is verplicht voor profit-organisaties. Zolang er geen sprake is van gezagsverhoudingen of werken met gevaarlijke stoffen hoeven vrijwilligersorganisaties geen ri&e op te stellen, maar kunnen er wel een en ander aan ontlenen om daardoor een veiliger werkomgeving te bieden.
Mogelijke risico’s die tot de arbowetgeving (en dus tot de ri&e) behoren, zijn: fysieke risico’s (zoals werken met gereedschap), omgevingsrisico’s (werken naast een lawaaiige werkplaats) en emotionele risico’s. Bij het werken voor, met en door Oekraïners zal er vooral gelet worden op emotionele risico’s (door de invloed of versterking van stress, agressie of ander werk dat sterke emoties oproept).
Inventariseer mogelijke risico’s, neem maatregelen om deze risico weg te nemen of ten minste te reduceren en laat ook vrijwilligers opmerkzaam zijn op mogelijke risico’s. Zorg daarbij voor iemand die daar op let en waar vrijwilligers bij terecht kunnen. Evalueer de risico’s en de genomen maatregelen periodiek.
Meer informatie: bekijk deze pagina van het Steunpunt RI&E of deze pagina over veilige arbeidsomstandigheden op ons Platform onder het thema Wetten & Regels.
Sociale veiligheid
De Oekraïners zijn een onveilige situatie ontvlucht en dat maakt ze extra kwetsbaar. Daarom is het bieden van een veilige plek van groot belang. Die veilige plek betekent ook dat er alles aan wordt gedaan om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen. Denk daarbij aan uitsluiting, verbaal of fysiek geweld, discriminatie, intimidatie, machtsmisbruik en seksueel overschrijdend gedrag.
Er zijn verschillende dingen die je kunt doen om je hulpinitiaitief of vrijwilligersorganisatie zo sociaal veilig mogelijk te maken:
- Bij de werving van vrijwilligers al aangeven dat je goede omgangsregels en respect belangrijk vindt: Welk gedrag wil je graag zien? Hoe ga je met elkaar om?
- Zorg voor een aanspreekcultuur: mensen spreken elkaar aan op gedrag dat mogelijk als onprettig of onwenselijk wordt ervaren. Heb daarbij oog voor mogelijke culturele verschillen.
- Hanteer bij extra kwetsbaren zoals kinderen het vier ogen principe: geen 1 op 1 contact in een afgesloten ruimte of onoverzichtelijke omgeving.
- Zorg ervoor dat er een (vertrouwens) contactpersoon is waar mensen terecht kunnen die te maken krijgen met grensoverschrijdend gedrag of een niet pluis gevoel ergens bij hebben.
- Zorg dat medewerkers een VOG hebben of aanvragen op ongewenst gedrag.
Grof gezegd gaat het bij sociale veiligheid om het voorkomen van pesten, uitsluiting, seksuele intimidatie of discriminatie. Kortom: grensoverschrijdend gedrag. Dit soort gedrag vormt een risico voor mensen in een kwetsbare en afhankelijke positie. Veel Oekraïense vluchtelingen zijn vrouwen en kinderen. Op hen kan extra worden gelet. Met intuïtie kom je als vrijwilligersorganisatie of werkgever heel ver. Je kunt het echter ook formaliseren door medewerkers een VOG te laten aanvragen. Voor organisaties met medewerkers die reeds een VOG hebben: bespreek de huidige (nieuwe) situatie en actualiseer daar waar nodig.
Meer informatie: bekijk het thema Sociale Veiligheid op ons Platform. Een training volgen over dit onderwerp of een vraag stellen in het open spreekuur van de experts Sociale Veiligheid? Bekijk dan de agenda van Sociale Veiligheid.
AVG
Als vrijwilligersorganisatie dien je ook te voldoen aan de privacywetgeving. Houd bij vluchtelingen meer dan anders rekening met de positie van vluchtelingen. Elke verwerking van persoonsgegevens is al een inbreuk op de privacy. Het individu staat sterk met haar of zijn rechten. Worden er toch gegevens verwerkt, houd dan rekening met de grondslagen van gerechtvaardigd belang (het belang om gegevens te verwerken moet dus worden onderbouwd, noodzakelijkheid (welke gegevens zijn echt nodig) en de belangenafweging (weeg het belang van de persoon en weeg het belang van de organisatie).
Meer informatie: bekijk dan deze pagina op ons Platform onder het Thema Wetten & Regels.
Vrijwilligerswerk door Oekraïners
Oekraïners mogen vrijwilligerswerk doen, mits de organisatie een UWV-verklaring hiervoor heeft aangevraagd. Zorg voor goede begeleiding bij het vrijwilligerswerk. Wanneer Oekrainers aangeven graag iets te willen doen als vrijwilliger, probeer dan goed aan te sluiten bij wat hun wensen en motieven. Sommigen zullen graag iets terug willen doen, anderen willen iets doen om iets om handen te hebben. Aansluiten op hun behoeften, mogelijkheden en talenten zorgt er mogelijk voor dat ze zich beter voelen, afleiding hebben en een stukje voldoening ervaren.
Zorg voor de condities, zoals de reeds genoemde verzekering, materialen, gereedschap of andere middelen en maak een beredeneerde keuze of er een vergoeding wordt uitgekeerd of niet.
Meer informatie over UWV-verklaring voor vrijwilligerswerk door vluchtelingen uit Oekraïne op de website van de Rijksoverheid.
Steun de landelijke vrijwilligersorganisaties van Oekraïne
Een evenknie van NOV in Oekraïne is de East Europe Foundation; EEF. Onze collega-organisatie Samen voor Eindhoven werkt al jaren met hen samen. De EEF is actief in Oekraïne en werkt samen met een netwerk van meer dan 500 lokale partnerorganisaties (NGO's) uit het hele land om vluchtelingen te helpen. Met voeding, schoon drinkwater, onderdak, hulp aan kinderdagverblijven en via lokale zelfhulpgroepen. Om hun werk te kunnen blijven doen is dringend geld nodig. Meer informatie vind je hier op geef.nl
Diverse actieplatforms
Mensen bieden massaal hulp aan voor de slachtoffers van de oorlog in Oekraïne. Om alle hulpacties van hulporganisaties en mensen te verzamelen en meehelpen makkelijk te maken, zijn er diverse actieplatforms gelanceerd zoals: NLvoorVluchtelingen.nl en Giro555vrijwilliger.nl. Deze platforms maakt vrijwilligerswerk, acties en hulpvragen inzichtelijk.
Actueel op het Platform
Meer lezen, meer info