Auteursrechten en Naburige rechten
In dit artikel bespreken we wat auteursrecht is en waarop vrijwilligers en hun organisaties moeten letten bij het draaien van muziek, vertonen van film of het delen van andere vormen van kunst. Omdat ook belangen van uitvoerenden in een wet zijn vastgelegd, leggen we ook de Wet op de naburige rechten kort uit. Het draaien van muziek of vertonen van kunst kan zowel in een buurthuis plaatsvinden als in een online-bijeenkomst of het plaatsen van content op bijvoorbeeld YouTube.
Auteursrecht
Auteursrecht is een recht dat is vastgelegd in de Wet Auteursrecht om de maker van letterkunde, wetenschap of kunst te beschermen. De maker heeft door zijn prestatie recht op bescherming. Het werk van de auteur mag niet zomaar worden verspreid of ten gehore worden gebracht. De auteur heeft dus zeggenschap over en profijt van wat betreft de manier waarop een werk publiek wordt gemaakt. Publiek betekent, dat het buiten de privésfeer in de openbaarheid wordt gebracht. Als je met je eigen gezinsleden een film kijkt, is het privé. Zodra er echter anderen bijkomen, zoals op een verjaardag of bij een feestje in een kantine, is het al niet meer privé.
Wat er onder letterkunde, wetenschap of kunst valt
In artikel 10 van de wet Auteursrechten is de volgende opsomming te vinden, van wat onder letterkunde, wetenschap of kunst valt:
- Boeken, brochures, nieuwsbladen, tijdschriften en andere geschriften
- Toneelwerken en dramatisch-muzikale werken
- Mondelinge voordrachten
- Choreografische werken en pantomimes
- Muziekwerken met of zonder woorden
- Teken-, schilder-, bouw- en beeldhouwwerken, lithografieën, graveer- en andere plaatwerken
- Aardrijkskundige kaarten
- Ontwerpen, schetsen en plastische werken, betrekkelijk tot de bouwkunde, de aardrijkskunde, de plaatsbeschrijving of andere wetenschappen
- Fotografische werken
- Filmwerken
- Werken van toegepaste kunst en tekeningen en modellen van nijverheid
- Computerprogramma’s en het voorbereidend materiaal
In het algemeen geldt dat ieder voortbrengsel op het gebied van letterkunde, wetenschap of kunst, op welke wijze of in welke vorm het ook tot uitdrukking is gebracht, onder deze wet valt. De verplichting om toestemming te vragen eindigt 70 jaar na het overlijden van de auteur.
Rol van Buma Stemra
Auteurs kunnen hun rechten overdragen aan bijvoorbeeld Buma Stemra. Buma staat voor Bureau voor Muziek-Auteursrechten en Stemra is de afkorting voor Stichting tot Exploitatie van Mechanische Reproductierechten voor Auteurs. Buma Stemra is de collectieve beheersorganisatie waarin de belangen van ongeveer 70.000 muziekmakers worden behartigd.
Nog meer collectieve beheersorganisaties
Buma Stemra is een bekende organisatie, maar er zijn nog meer collectieve beheersorganisaties die op basis van intellectueel eigendom de belangen van bedenkers en makers behartigen. Zo is er Sena (Stichting ter Exploitatie van Naburige rechten) en Reprorecht. Reprorecht int auteursrechtenvergoedingen voor het (digitaal) kopiëren van informatie uit boeken, tijdschriften, kranten en digitale of online versies daarvan. De collectieve beheersorganisaties hebben zich verenigd in VOI©E , de Vereniging van Organisaties die Intellectueel eigendom Collectief Exploiteren.
Naburige rechten
De Wet op de naburige rechten (op wetten.overheid.nl) regelt de bescherming van uitvoerend kunstenaars en producenten. Prestaties die strikt gezien niet onder auteurswet vallen, kunnen worden beschermd via de Wet op de naburige rechten. Een circusartiest bijvoorbeeld, of een zandkunstenaar kunnen een act uitvoeren die iemand anders bedacht heeft. De maker kan dus iemand anders zijn dan de uitvoerder. De uitvoerenden worden beschermd omdat zij zich hebben ingespannen voor de uitvoering. Zij hebben belang bij de reproductie, verspreiding of openbaarmaking van het werk en het zijn die belangen, die door de Wet naburige rechten worden beschermd.
Meer informatie
Op auteursrecht.nl is veel informatie te vinden over auteursrecht en over naburige rechten.
Buma Stemra is de organisatie die de collectieve belangen van makers en producenten behartigt. Op deze website staan de vereisten per gebruikersgroep, de bijbehorende tarieven en de mogelijkheid om een licentie aan te vragen.
Stichting BREIN (Bescherming Rechten Entertainment Industrie Nederland) verzet zich tegen inbreuken op intellectueel eigendom en komt op voor de rechten van belanghebbenden.
Voice-info is een website van de collectieve beheersorganisaties die zich hebben verenigd.
Checklist
- Ga na of je werk van een auteur gebruikt in een publieke ruimte of vermenigvuldigt.
- Check of hiervoor een licentie nodig is en of je die hebt afgesloten.
- Als er onduidelijkheid is: vraag na bij een van de organisaties (vermeld onder ‘meer informatie’) wat je moet doen.