Beleidsadviseur Mattie Oostra voelt zich zeer gesteund door de inzet van Samen Ouder Worden. "Programmamedewerker Frouk Reehoorn heeft het woord ouderen in hoofdletters op haar voorhoofd staan."
Voorheen was er in Groningen een specifiek doelgroepenbeleid met onder meer informatiesteunpunten voor ouderen en ouderenadviseurs, vertelt Oostra. "De ouderenadviseurs voerden gesprekken met ouderen over alle levensdomeinen, van gezondheid tot wonen en van sociale contacten tot financiën. Het huidige inclusieve beleid brengt het risico met zich mee dat de ouderenaangelegenheden onvoldoende aandacht krijgen."
De samenwerking tussen de gemeente en Samen Ouder Worden kwam in Groningen als vanzelfsprekend op gang. Voor ze in 2019 namens Samen Ouder Worden aan de slag ging, werkte Reehoorn al voor Humanitas, nu nog steeds overigens. Daardoor kende ze Oostra al, bijvoorbeeld van netwerkbijeenkomsten op sociale thema’s, zoals de lokale aanpak van eenzaamheid binnen Eensamen050, waarvan Humanitas kartrekker is. Ze vonden elkaar in hun gedeelde gevoel van urgentie dat gerichte aandacht voor ouderen nodig is.
Armoedebeleid
Oostra noemt het armoedebeleid als voorbeeld. "Ik schat in dat zo’n negentig procent van de middelen naar gezinnen gaat. Terwijl er ook veel ouderen met alleen een AOW zijn. Zij hebben recht op bijvoorbeeld de energietoeslag, maar vragen die lang niet altijd aan."
Daar zijn oorzaken voor aan te wijzen die in het bijzonder voor ouderen gelden, vult Reehoorn aan: "De oudere generatie klaagt niet, die draagt. “Ik red me wel”, horen we veel. Verder wordt informatie over regelingen veelal digitaal verspreid, dan mis je relatief veel ouderen. En als de informatie ouderen wél bereikt, dan hebben zij ook meer moeite met het aanvragen, omdat dat digitaal moet."
Partij-overstijgend
Een belangrijk winstpunt van de inzet vanuit Samen Ouder Worden zit hem erin dat het woord samen niet alleen op de ouderen slaat, maar zeker ook op de organisaties en initiatieven die zich richten op ouderen. Oostra: "Er gebeurt heel veel voor ouderen, maar het is versnipperd. Ouderen zelf zien door de bomen het bos niet meer."
Het doel van het programma Samen Ouder Worden is juist om partij-overstijgend te werken. Vanuit haar onafhankelijke positie vanuit Samen Ouder Worden kan Reehoorn dat ook. "Ik breng altijd het ouderenperspectief in, waar ik ook ben en met wie ik ook spreek. In Groningen wordt gebiedsgericht gewerkt en dat is voor individuele organisaties een extra obstakel om overal aan tafel te zitten. Een klein initiatief kan zich niet in zeven stukken knippen."
De waarde in beeld brengen
"Frouk heeft het woord ouderen in hoofdletters op haar voorhoofd staan, zo lijkt het wel", zegt Oostra. Inmiddels is het duo in de hele stad bekend om hun inzet voor ouderen. En daarbij werken ze ook hard aan de beeldvorming. "We merken nog vaak een benadering van ouderen als hulp- en zorgbehoevend, problematiserend. Wij proberen meer te benadrukken dat ze enorm kunnen bijdragen."
Dat komt mooi naar voren in de gedachte achter Hospita 2.0, vertelt Reehoorn. "In studentenstad Groningen is de kamernood groot. Terwijl veel ouderen juist een of meerdere kamers over hebben. Zij kunnen studenten een veilige woning bieden en als het nodig is een luisterend oor. Studenten op hun beurt kunnen een boodschapje of klusje doen. Het idee voor Hospita 2.0 ontstond kort voor corona en is vooralsnog helaas nog niet tot uitvoering gekomen. Maar het intergenerationele contact stimuleren we vanuit Samen Ouder Worden wel bewust, ook vanwege het wederzijds zien van elkaars bijdragen."
Tastbare resultaten
Reehoorn heeft met name een procesrol, waardoor het lastig is om heel tastbare resultaten te benoemen, zegt ze. Maar desgevraagd komt er toch een behoorlijke opsomming los, zowel op onderzoeks-, beleids-, als uitvoerend niveau. Zo is Reehoorn aangehaakt bij de recent ontstane Innovatiewerkplaats Ouderen en bij het Zorginnovatieforum. Dankzij de inbreng van Samen Ouder Worden is er op ook deze plekken meer aandacht voor vrijwillige inzet voor en door ouderen.
Het continu benadrukken van het belang van het ouderenperspectief heeft er binnen de gemeente toe geleid dat er momenteel een uitvoeringsprogramma voor ouderen in de maak is, inclusief gelabelde middelen. Reehoorn is bovendien de drijvende kracht achter de ontwikkeling richting een Gronings netwerk informele zorg en ondersteuning.
Koffie en een goed gesprek
Op uitvoerend niveau heeft de samenwerking tussen gemeente en Samen Ouder Worden onder de noemer 'Drie manieren om er plezier in te houden' geleid tot de revitalisering van drie bewezen effectieve activiteitenprogramma’s. Mede door corona konden deze al langer bestaande programma’s wel een boost gebruiken, vertelt Reehoorn. "Onder de paraplu van het landelijke initiatief UP! organiseren we themagesprekken voor ouderen. Met een kopje koffie en een vrijwillige gesprekleider praten de deelnemers over onderwerpen waar je mee te maken krijgt bij het ouder worden. De ene keer gaat het over familie of vriendschap, een andere keer over toekomst, of over afscheid."
Oostra is zelf nauw betrokken bij het tweede programma: Grip & Glans. "Dat is een cursus waar de deelnemers blij van worden’, vertelt ze enthousiast. ‘In een serie van zes bijeenkomsten gaan ze als het ware op een ontdekkingstocht naar zichzelf. Hoe staat het leven erbij? Wat wil iemand anders en hoe kan dat concreet vorm krijgen?"
Boven de wc
Grip & Glans is ontwikkeld vanuit de Rijksuniversiteit Groningen en krijgt inmiddels landelijk erkenning. In een interview met een van de deelnemers valt te lezen: "Ik kreeg een A4 op mijn rug, waarop alle vrouwen iets positiefs over mij schreven. Ik ben zo blij met wat ze erop hebben gezet. Dat ik kleurrijk ben bijvoorbeeld. Ik heb het papier boven mijn toilet gehangen."
Het derde programma, Samen Vitaal, behelst wekelijkse beweegbijeenkomsten voor 70-plussers. Onder professionele begeleiding werken ze aan hun fitheid. Het ontmoetingsaspect is ook hier belangrijk, want na afloop van de sessie is er altijd een gezamenlijk moment met koffie of thee en thema’s die ertoe doen.
Brandstof nodig
Reehoorn stelt dat het groepskarakter van deze activiteiten een belangrijke meerwaarde heeft. "Het gaat om de kracht van de groep: het is 'ontmoeting-plus. Het faciliteert mensen om elkaar te ondersteunen. Dit is ontzettend waardevol, met minimale professionele inzet. Een aanvulling op het een-op-een aanbod dat er is en dat er ook vooral moet blijven."
Nu de programma’s alle drie weer succesvol draaien, kan Reehoorn het niet zomaar loslaten. Gemeente en Samen Ouder Worden zien allebei dat er ook op de langere termijn tijd en dus middelen nodig zijn voor de coördinatie en het levendig houden van de aandacht voor ouderen. Oostra: "Dat geldt niet alleen voor de activiteitenprogramma’s, maar ook voor het procesmatige werk. Dat is voor mij echt de rode draad in het hele verhaal: de motor moet blijven draaien en dus is er brandstof nodig."