Door de persoonlijke contacten met de vrijwilligerscoördinatoren en de contactpersonen binnen hun netwerk van maatschappelijke organisaties weet de centrale én plekken te creëren én een goede match te maken aansluitend op de interesse of mogelijkheden van de azc-bewoner. In 2023 ontving het programma #Meedoen subsidie vanuit het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid om #Meedoen te bekostigen.  

In een rechtvaardige samenleving mag je afkomst nooit je toekomst bepalen. Integratie is daarom van essentieel belang voor zowel mensen zelf als de Nederlandse samenleving. Succesvolle integratie vereist zowel het nemen van eigen verantwoordelijkheid, als een samenleving die iedereen de kans biedt zijn talenten te ontplooien. Meedoen dus. Door de taal te leren, aan het werk te zijn, actief deel te nemen aan onze samenleving en de fundamentele vrijheden en gelijkheden – verankerd in onze Grondwet – te respecteren. (Tekst uit het Coalitieakkoord Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst, Coalitieakkoord 2021 – 2025 VVD, D66, CDA en ChristenUnie: 30.)

In Nederland zijn 38 van de circa 200 asielzoekerscentra voorzien van een Meedoenbalie. Meedoenbalies zijn informatiepunten waar medewerkers nieuwkomers informeren en stimuleren om actief deel te nemen aan activiteiten binnen en buiten het centrum. Door inloopspreekuren en een gevarieerd aanbod bevorderen de Meedoenbalies op laagdrempelige wijze participatie, taalverwerving, kennismaking met de Nederlandse cultuur en netwerkvorming. Dit draagt niet alleen bij aan het welzijn van bewoners maar creëert ook maatschappelijke meerwaarde door betrokkenheid bij activiteiten en vrijwilligerswerk, waardoor er voldoende kansen ontstaan voor participatie en integratie.

De Meedoenbalies worden gerund door een medewerkers van het COA en door een medewerker van een vrijwilligerscentrale of welzijnsorganisatie. De vrijwilligerscentrale of welzijnsorganisatie wordt gecontracteerd door Vereniging NOV. De projectleiding wordt gevormd door twee medewerkers van het COA en twee medewerkers van Vereniging NOV. 

Inzet vanuit vrijwilligerscentrales en welzijnsorganisaties

De inzet door medewerkers van vrijwilligerscentrales en welzijnsorganisaties is onmisbaar. Zij zijn de verbindende schakel tussen nieuwkomers, vrijwillige inzet in en om het azc en aanbieders van vrijwilligerswerk zoals maatschappelijke organisaties. Er zijn 38 Meedoenbalies die ieder 8 uren per week besteden aan de koppeling van nieuwkomers aan vrijwilligerswerk en aan activiteiten. In 2023 is er bijna 10.000 maal een koppeling gemaakt tussen azc-bewoners, activiteiten en vrijwilligerswerk.    

Coördinatie en begeleiding door Vereniging NOV

Samen met Centaal Orgaan opvang asielzoekers (COA) coördineert en ondersteunt Vereniging NOV de medewerkers van de Meedoenbalies. In totaal zijn er ongeveer 120 medewerkers betrokken bij de 38 Meedoenbalies. Zij worden bijgestaan door talloze vrijwilligers. De medewerkers van COA worden door het COA begeleid, terwijl medewerkers van vrijwilligerscentrales en welzijnsorganisaties door Vereniging NOV worden gefaciliteerd. Nieuwe medewerkers krijgen een uitgebreide onboarding zoals instructies, handboeken en webinars. Alle medewerkers delen hun ervaringen en kennis en krijgen informatie tijdens tweemaandelijkse werkochtenden. In het najaar van 2023 is er met medewerkers van alle Meedoenbalies een evaluatie- en ontwikkelgesprek gevoerd. Vereniging NOV overlegt tweewekelijks met COA en periodiek met het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). In deze gesprekken wordt de voortgang besproken van #Meedoen en ontwikkelingen gedeeld. Verder is er jaarlijks bestuursoverleg tussen NOV en COA. NOV neemt, ter bevordering van kennis en het vergroten van het netwerk, deel aan studiedagen en netwerkmomenten.   

Geholpen door overheidssubsidie

De toegekende subsidie vanuit het Ministerie van SZW wordt gebruikt om de Meedoenbalies te bemensen voor 8 uur per week. Er kunnen in totaal echter maar 38 azc's worden voorzien van een Meedoenbalie terwijl er ongeveer 200 azc's zijn met nieuwkomers die zich willen inzetten. In 2023 waren er enkele Meedoenbalies die te kampen hadden met uitval vanwege o.a. ziekte of vacatures. Er zijn uren ingezet voor een pilot. Deze pilot 'vrouwenparticipatie' gaf medewerkers van Meedoenbalies ruimte om extra aandacht te geven aan vrouwelijke azc-bewoners. Vanwege diverse redenen en oorzaken blijft het aantal participerende vrouwen achter bij mannelijke azc-bewoners. Aan het eind van 2023 kon er worden geconstateerd dat deze extra aandacht, geholpen door periodieke uitwisseling van ervaring en een specifieke workshop, heeft geresulteerd in een verbeterde participatie van vrouwelijke azc-bewoners. Voor het jaar 2024 wordt er een subsidie aangevraagd bij fondsen om dit deelproject te continueren.   

Lobby

De aanvankelijk eenjarige cyclus van aanvragen en verkrijgen van subsidie is in 2023 omgezet in een structurele subsidie tot en met 2027. Het is fijn dat er voor 38 Meedoenbalies deze zekerheid is. Tegelijkertijd zijn er vele azc's die ook graag zouden deelnemen aan #Meedoen. Op sommige plaatsen zijn zogeheten Meedoenbalies-light actief. Bij de Meedoenbalies-light is er geen structurele financiering en ook geen landelijke uitwisseling van kennis en ervaring. Vereniging NOV en het COA blijven zich inzetten via lobby om te ontwikkelen van 38 naar 60 Meedoenbalies. Om #Meedoen bij een groter publiek bekend te maken en zeker ook onder politici, is een fraaie verhalenbundel gemaakt. Hierin komen nieuwkomers als ervaringsdeskundigen aan het woord en geven een inkijkje in hun motieven en in hun ervaringen met vrijwilligerswerk.   

Hieronder een overzicht van activiteiten waar de bewoners van het azc via de Meedoenbalie bij hebben geholpen of deelnemer waren.

Foto: de tekening is gemaakt door een azc-bewoner te Almelo.