Vereniging NOV mag in veel onderzoeken meedenken en is soms ook in staat om zelf onderzoek uit te zetten of te doen.

• We hebben in 2023 meegedacht in de onderzoeken van CBS, Geven in Nederland en het Nationaal Verenings Onderzoek.
• We hebben Motivaction gevraagd pro bono een uitgebreid schaduwonderzoek van het CBS-onderzoek, waarbij we hebbe meegedacht over de vraagstelling.
• Verwonderzoek heeft rechtstreeks opdracht gekregen om de samenwerking tussen gemeenten en vrijwilligersorganisaties te onderzoeken.
• Samen met vrijwilligerscentrales voeren we zelf niet-wetenschappelijk behoefteonderzoek uit onder besturen binnen het programma BestuurdersCentraal.

Geven in Nederland

Met het begrip filantropie worden meerdere vormen van bijdrage van mensen aan de samenleving benoemd. Zowel het geven in tijd, ofwel vrijwilligerswerk, het geven van geld en andere vormen als het geven van bloed. Vereniging NOV neemt deel aan de maatschappelijke klankbordgroep van het VU-onderzoek Geven in Nederland. Dit tweejaarlijkse onderzoek geeft heel veel informatie over de eerdere aangegeven vormen van geven. In 2023 hebben we input gegeven voor het rapport dat in 2024 opgeleverd gaat worden. Vanuit het NOV-programma Good Busy is met het onderzoeksteam samengewerkt aan een special naar de inzet van het bedrijfsleven met medewerkersvrijwilligerswerk.

Nationaal Verenigingsonderzoek (NVO)

Voor wie wil begrijpen in welke ontwikkeling verenigingen zich bevinden is dit een zeer belangrijk inzichtgevend onderzoek. Het derde onderzoek in de rij heeft de uitkomsten in 2022 gepubliceerd. Voorjaar 2024 loopt het vriede onderzoek. NVO geeft een veelheid aan inzichten in ook specifiek de door en met vrijwilligers georganiseerde verenigingen. Zie de site: https://nationaalverenigingsonderzoek.nl/

CBS-onderzoek

Het CBS onderzoekt regelmatig de deelname aan vrijwilligerswerk.  Het onderzoek met de gegevens van 2023 verschijnen in 2024. De cijfers en uitkomsten van 2022  werden in 2023 op meerdere manieren gepubliceerd. De onderzoeken geven weer dat 41 % van de inwoners van 15+ actief is in enige vorm van vrijwilligerswerk. Lager dan de jaren voor Covid (rond de 48%), maar ook weer iets hoger dan in de lockdowns (2021: 39%)  In het onderzoek over 2022 liepen ook een aantal specifieke vragen mee. NOV en VWS overleggen met het CBS welke vragen dat zijn. In het onderzoek van 2022 ging dat over:

De motieven om vrijwilligerswerk te gaan doen:

Zelf leuk vinden om te doen                                     58,3%

Fijn vinden om iets voor een ander te doen         57,1%   

Een zinvolle tijdbesteding vinden                            37,0 % 

Vanwege de sociale contacten                                 31,8%   

Een plicht vinden                                                         27,5 %

Nieuwe dingen leren:                                                 16,6%   

Kans op een baan te vergroten                                  3,7%

(N.B. Deze cijfers zijn nog verder uitgesplitst in de sectoren van het vrijwilligerswerk: Sport, School, Buurt, Zorg etc.)  

We weten uit ander onderzoek dat verschillende generaties een andere verdeling in hun motieven hebben. Jongeren hebben eerder als motivatie iets leren en kans op een baan vergroten en ouderen meer uit plicht en sociale contacten.

De invloed van corona 

Een relatief laag percentage van 3 procent is helemaal gestopt met vrijwilligerswerk en 1 procent ging ergens anders vrijwilligerswerk doen. Een overgrote meerderheid van 82% van de mensen deed al vrijwilligerswerk voor of tijdens de coronapandemie (voor maart 2020). Voor een derde van de mensen had corona invloed op het vrijwilligerswerk. Een derde gaf aan minder vrijwilligerswerk te kunnen doen, 10% kon geen vrijwilligerswerk doen, maar ook Iets meer dan 10% ging meer online activiteiten doen. Rond de 5% gaf aan meer vrijwilligerswerk te hebben gedaan of op andere of flexibele tijden.

Wat zijn de online activiteiten? 

In 2022 is voor het eerst gevraagd of vrijwilligers online activiteiten doen voor hun vrijwilligerswerk. 36% Van de mensen die een jaar of langer werkzaam waren bij een vrijwilligersorganisatie gaf aan dat ze geen online activiteiten verrichten. Een derde van de vrijwilligers vergadert weleens online en onderhoudt contacten online, bijvoorbeeld via een appgroep. Iets meer dan 10 procent maakt en verstuurt nieuwsbrieven en verzorgt evenementen online. Trainingen en hulp op afstand bieden werden door bijna 10 procent online gedaan. Het volgen van workshops werd door 4 procent genoemd. Fysiek contact en elkaar ontmoeten blijven belangrijke elementen van het vrijwillgierswerk.

Gaan mensen in een bestuur wanneer gevraagd?  

Van de vrijwilligers gaf 45% aan dat ze dat wel zouden doen. Bijna 30% zei dat ze geen interesse hebben in een bestuursfunctie en 20% gaf aan dat ze geen tijd hebben voor een bestuursfunctie. 12%  had al een bestuursfunctie en dat zijn vooral mannen, theoretisch opgeleiden en 65- tot 75-jarigen. Bijna 10% gaf als antwoord dat ze niet zo veel verantwoordelijkheid willen en dat ze hiervoor te weinig ervaring of kennis hebben. Voor slechts 1% is wettelijke aansprakelijkheid de reden om geen bestuursfunctie te willen. Het Nationaal Verenigings Onderzoek geeft overigens andere inzichten.

Onderzoek Motivaction

Interessant om te zien was dat andere onderzoeken iets andere cijfers gaven. Zo becijferde Motivaction op verzoek van Vereniging NOV pro bono in de lente van 2023 dat slechts 30 procent van de Nederlanders zegt vrijwilligerswerk te doen tegen 37 procent in 2016. Tegelijkertijd heeft Motivaction onderzocht of mensen zich wel eens vrijwillig inzetten en 50 procent van de mensen beantwoordde die vraag positief. Kort samengevat was daar de aanname dat minder mensen zich herkennen in de zwaardere, minder vrijblijvende term ‘vrijwilligerswerk’ en hun activiteiten meer zien als een vrije en losse manier van je vrijwillig inzetten. Helemaal interessant is dat bijna zes op de tien Nederlanders aangeeft zich in de toekomst vrijwillig te willen inzetten.

Ook het plaatje waarvoor mensen zich in de toekomst willen inzetten is interessant in het onderzoek van Motivaction. De 50 procent die zich nu inzet, doet dat vooral voor sportvereniging, eigen buurt, school of zorginstelling. Van de 60 procent (!) die zich in de toekomst zegt in te willen zetten, doet dat met name voor 'mijn buurt of straat', 'mijn dorp of wijk', een zorginstelling of de sportvereniging.