Vrijwilligers doen mee, van jong tot oud. Maar, wat is oud of jong en gelden er beperkingen? In dit artikel leggen we uit welke regels er gelden en waar je op kunt letten bij jongere of oudere vrijwilligers. Het gaat in dit artikel niet over jongeren met een stage, een taakstraf of maatschappelijke diensttijd. Daarvoor gelden andere regels.
Geen maximum
Vanuit de wetgeving is er geen leeftijdsbeperking voor oudere vrijwilligers. Het is zelfs verboden om op leeftijd te discrimineren, zie deze pagina op wetten.nl. Als je vrijwilligerswerk laat doen door een oudere vrijwilliger, dan ben je allereerst als organisatie alert op de gezondheid en het welzijn van de vrijwilliger en zorg je voor een veilige werkomgeving. Overigens geldt dit voor vrijwilligers van alle leeftijden, maar in het bijzonder voor oudere vrijwilligers en vrijwilligers jonger dan 18 jaar.
Regelgeving voor vrijwilligers jonger dan 18 jaar
Vanuit de Arbeidsomstandighedenwet (met name: art. 16, lid 7) en het Arbeidsomstandighedenbesluit (met name art. 9.5a) gelden er voorschriften voor vrijwilligers jonger dan 18 jaar. Om aan deze wet, die veiligheid, gezondheid en welzijn van de jongere op het oog heeft, te voldoen zijn er enkele aandachtspunten.
- Risico's inschatten
Als je een jongere vrijwilliger een taak geeft, ben je voor de wet een werkgever en heb je de verplichting om mogelijke risico's in te schatten. Het gaat om risico's die samenhangen met onervarenheid en de onvoltooide geestelijke en lichamelijke ontwikkeling. Overigens is het vanaf 40 uur betaalde inzet verplicht om een risico-inventarisatie uit te voeren. Voor een stroomschema (en andere informatie over de risico-inventarisatie) kijk op www.rie.nl.
- Onder toezicht laten uitvoeren
Als er risico's zijn die specifieke gevaren met zich meebrengen, mogen de werkzaamheden alleen onder deskundig toezicht worden verricht. Het gaat in art. 7.39 vooral over werken met dieren, werktuigen en machines.
- Niet toegestane werkzaamheden
Verboden (conform art. 6.27 van het Arbeidsomstandighedenbesluit) zijn werkzaamheden zoals duiken of activiteiten met trillingen of veel lawaai.
Regels voor 13-jarige anders dan voor 17-jarige
In de Nadere regeling kinderarbeid zijn voorschriften opgenomen die betrekking hebben op werk door jongeren onder de 18 jaar. Zo mag een 13-jarige niet op zondag of op schooldagen werken. Het soort werk dat gedaan mag worden, verschilt ook. Op de site van de Rijksoverheid (Bijbaan, vakantiewerk en stage door jongeren | Rijksoverheid.nl) staan voorbeelden.
- Kinderen van 13 en 14 jaar mogen klusjes doen of helpen bij licht werk.
- Kinderen van 15 jaar mogen zelfstandig, licht werk doen.
- Jongeren van 16 en 17 jaar mogen meer werk doen, zolang het werk past bij hun leeftijd.
Extra verantwoordelijkheid voor organisatie
Natuurlijk moet van toepassing zijnde wet- en regelgeving worden gerespecteerd door organisaties en hun vrijwilligers, maar minstens zo belangrijk zijn beleidsmatige aspecten van vrijwilligerswerk door jongeren. We lichten er aan paar aandachtspunten uit.
- Organisatie als werkgever
Een vrijwilliger heeft geen arbeidsrechtelijke relatie met de vrijwilligersorganisatie. Desondanks geldt dat de organisatie als werkgever wordt gezien door de wetgever. Dat betekent dat je als stichtings- of verenigingsbestuur verantwoordelijk bent voor de veiligheid, gezondheid en het welzijn van vrijwilligers die voor jouw organisatie taken verrichten. Dat betekent dat je als organisatie goed moet kijken naar mogelijke risico's die werkzaamheden met zich meebrengen. Indien mogelijk neem je maatregelen om risico's weg te nemen of te reduceren. Gelet op de kwetsbaarheid van jongeren onder de 18 jaar, moet je als organisatie extra letten op de te verrichten werkzaamheden.
- Goed werkgeverschap
Goed werkgeverschap houdt in dat je omstandigheden weet te faciliteren waarin vrijwilligers tot hun recht komen en waarin vrijwilligers beschermd worden op het gebied van veiligheid, welzijn en gezondheid. Natuurlijk zijn de omstandigheden in iedere organisatie anders, maar over het algemeen is de aandacht voor veiligheid, welzijn en gezondheid vanuit de arbowet voor alle vrijwilligers van toepassing.
Checklist of zelfevaluatie
- Zijn er jongeren onder de 18 jaar actief voor jouw organisatie en zo ja, welk beleid is er met betrekking tot deze specifieke groep?
- Staan zij bloot aan impactvolle risico's op het gebied van gezondheid, welzijn of veiligheid?
- Welke maatregelen zijn er genomen naar aanleiding van de risico-inventarisatie?
- Zijn de jongeren geïnformeerd over mogelijke risico's en is er voor hen een contactpersoon?
- Als er een vrijwilligersbeleid is, welke aandacht is er voor jongere vrijwilligers?